Dans

Leerdoelen

Je kent de genres en kenmerken van de discipline dans.
Je kunt beargumenteren welke dansvormen jou aanspreken en welke niet.
Je kunt de kenmerken toepassen in de verdiepende keuzeopdracht.

Dans is de kunst van het bewegende lichaam. Als je erop let, zie je overal ‘dans’: op TikTok, Just Dance, reclames, posters, sportscholen, feestjes, festivals, op straat, in het theater. Dans heeft meerdere doelen: iets vieren, stoom afblazen, gevoelens uiten, iemand versieren…. of een artistiek doel. Bij dat laatste dansen er professionele dansers voor een publiek. Bekijk ter introductie deze video waarin je verschillende stijlen dans door de jaren heen ziet.

Verkennen

Doen 1

Iedereen danst wel eens. Bijvoorbeeld op een (gala)feest, op de camping, op school, alleen in je kamer of in een disco. Misschien zit je wel op dansles. Wanneer en waar dans jij? En hoe vind jij het om te dansen?
Ben jij wel eens bij een voorstelling geweest waarin gedanst werd? Zo ja, welke?
Iedere kleuter begint meestal zomaar met bewegen als hij/zij muziek hoort, maar op een gegeven moment houdt dat op. Hoe komt dat denk je?
Welke 5 woorden komen er in je op als je het woord ‘dansen’ hoort?
Ken je een goede danser en zo ja, wat vind je dan zo goed?

Genres en kenmerken muziek

5 genres

Klassiek ballet: Deze dansvorm is de oudste westerse theater dansvorm en is ontstaan in de 17e eeuw. Het unieke hieraan is dat de techniek ervan is vastgelegd zodat iedereen ter wereld die deze dansvorm danst dezelfde danspassen maakt. De romantische versie is vaak gebaseerd op sprookjes.
Moderne dans: Deze dansvorm ontstaat in het begin van de 20e eeuw en zet zich af tegen het klassieke ballet. Binnen de moderne dans staat de danservaring zelf en de innerlijke oorsprong van beweging centraal.
Jazzdans: In de 19e eeuw komen de tot slaaf gemaakte Afrikanen in Amerika in aanraking met westerse dansvormen en zij combineren dit met hun eigen dans. Hieruit ontstaan nieuwe vormen. Jazzdans wordt veel toegepast in Musical en Showdans.
Urban/hiphop: Deze dansvorm is begonnen in de wijk The Bronx in New York, rond het midden van de jaren zeventig. Deze stijl is het verzamelwoord voor verschillende dansstijlen zoals Hip hop, breakdance, streetdance, popping & locking.
Wereld of volksdans: Deze dansvorm is een verzamelnaam voor danssoorten die behoren tot de cultuur een volk of een land. Soms wel meer dan duizend jaar oud.

6 kenmerken

Richting: In het horizontale vlak zijn er diverse richtingen waarin de danser de ruimte kan doorsnijden. Denk hierbij aan voor- en achterwaarts, zijwaarts en diagonaal. Ook de blikrichting (focus) van de danser is van belang.
Hoogte: In het verticale vlak kan de danser zich bewegen in drie lagen: hoog, midden en laag. De lagen worden gedacht vanuit het bekken van de danser, dat als ‘midden’ wordt gezien. Dus springen is dan ‘hoog’ en zittend/liggend de grond gebruiken is ‘laag’.
Ruimte: Op het moment dat een danser zich beweegt in de ruimte gebruikt hij richtingen en hoogtelagen. De variaties daarin kunnen leiden tot patronen (lijn, cirkel, slinger, spiraal, acht, etc.), vormen van het lichaam van de danser (groot, helemaal uitgestrekt of klein, helemaal in elkaar; rond of hoekig etc.). Ook de plaatsing van één danser in de ruimte, van meerdere dansers ten opzichte van elkaar (opstellingen zoals kring of rij), of de plaatsing van dansers t.o.v. decorstukken hoort hierbij.
Tijd: Dans voltrekt zich niet alleen in de dimensie ruimte, maar ook in tijd. Dans heeft een duur (acht maten voor een paar passen, avondvullend voor een sprookjesballet bijvoorbeeld), een tempo (van uiterst langzaam tot extreem snel), een ritme en maat (zie bij muziek). Kortom, dans maakt een bepaalde onderverdeling van de tijd zichtbaar.
Kracht: Om te kunnen bewegen moet de danser zijn spieren aanspannen en ontspannen, afhankelijk van de beweging die hij wil maken. Denk hierbij aan het optillen van een been, dat vraagt om de aanspanning van bepaalde spiergroepen en om de ontspanning van weer andere spiergroepen. Het karakter van een beweging hangt sterk af van de aanzet die de danser actief geeft aan de beweging: hij kan een sterke aanzet meegeven of een zeer lichte.

Doen 2

Bekijk onderstaande fragmenten en zet het nummer van het fragment bij het juiste genre (Klassiek ballet, Moderne dans, Jazz/show/musical, Urban dance, Wereld dans:). Schrijf ook bij ieder genre een kenmerk van dans dat in het fragment het sterkste naar voren komt.
Een choreograaf wordt op Wikipedia als volgt omschreven: “Een choreograaf of dansmaker is iemand die een choreografie (dans, beweging) ontwerpt. Alle passen en hoe men door de ruimte beweegt wordt door een choreograaf bedacht. Stel dat jij mee zou doen aan een dans (maakt niet uit wat voor soort dans). Zou jij het dan leuk vinden om onder leiding van een choreograaf te dansen, of juist om alles zelf, met je groep, te verzinnen? Leg uit.
Wat voor soort dans zou je nog wel eens willen dansen/ willen leren? Leg uit!
Zet onderstaande woorden bij de begrippen Ruimte,Tijd, Kracht.

Verbreden

Dimensie: amusement en engagement

Vaak is dans een vorm van amusement. Je gaat naar een voorstelling om vermaakt te worden. Of je danst zelf voor je eigen plezier. Soms willen choreografen een belangrijke maatschappelijke kwestie of hun betrokkenheid daarbij aan de orde stellen, dan is er sprake van engagement.
Dans kan een verhaal hebben, maar kan ook opgebouwd zijn vanuit beweging en vorm. En soms is het een combinatie van die twee.
Dans kan ook een ondersteunende functie hebben, bijvoorbeeld in musical, opera of dans in een videoclip bij een song.

Doen 3

In 2005 startte in Amerika het eerste seizoen van So you think you can dance. In 2008 werd het programma in Nederland voor het eerst uitgezonden. Talentvolle jonge dansers strijden om de eerste plaats. Sommige mensen vinden ‘dans’ in Tv-programma’s alleen maar amusement. Anderen zeggen dat dansprogramma’s op TV echt wel kunst of engagement kunnen laten zien. Bekijk dit fragment.
- Welk verhaal vertelt deze dans?
- Ondersteunt de dans de muziek? Leg uit.
Ballet for life - van de choreograaf Maurice Bejart - op muziek van Queen en Mozart, is opgedragen aan hen die te vroeg zijn gestorven. Ballet for life begint met een choreografie voor het hele dansgezelschap op het ontroerende nummer It's a beautiful day van Queen. Maar niet alleen deze eerste dans is adembenemend om te zien, elk daaropvolgend ballet heeft een emotionele lading waar liefde, hoop, humor en verdriet elkaar afwisselen. De geladen sfeer bereikt haar hoogtepunt als een projectiescherm beelden vertoont van het nummer I want to break free uit de voorstelling 'Life at Wembley, 1986', met de inmiddels aan AIDS gestorven Jorge Donn, voormalig solodanser van Béjart's gezelschap. Bekijk dit fragment.
- Waarom zou Bejart voor muziek van Queen en Mozart gekozen hebben denk je?
- De hele choreografie is een mengeling van klassiek en modern. Welke klassieke elementen van dans zie je in het fragment?
In 1983 brak Anne Teresa De Keersmaeker internationaal door met Rosas danst Rosas. Abstracte bewegingen vormen de basis waarin herhaling de hoofdrol speelt. De heftigheid van die bewegingen wordt gemaakt door kleine dagelijkse gebaren. Rosas danst Rosas is uitgesproken vrouwelijk: vier danseressen dansen zichzelf, opnieuw en opnieuw. Bekijk dit fragment. Noem drie dagelijkse gebaren uit deze dans.

Verdiepen

In de keuzeopdracht doe je zelf een verdiepend onderzoek over één van de twee behandelde disciplines. Voor je een keuze maakt lees je de opdrachten goed door. Dan kies je de opdracht die je wilt gaan doen.

Een ding is altijd verplicht: het doen van een vooronderzoek. Dus voordat je aan de praktische opdracht begint ga je onderzoeken wat de discipline precies inhoudt, wat anderen ervan weten etc. Dit (voor)onderzoek maak je vóór je aan het praktische deel begint en lever je ook in.

Becijfering: Het cijfer dat je krijgt voor de verdiepende opdrachten telt mee als SE. Gebruik in je beschrijvingen of argumenten de kenmerken die je geleerd hebt bij de discipline.

Opdracht A: Rosas danst Rosas

In deze opdracht verdiep je je in de choreografie van Anne Theresa de Keersmaeker maak je in een groep een dans in haar stijl.

Stap 1: vooronderzoek (individueel)

Rosas danst Rosas” is een film van 8 minuten. In dat filmpje is een dans te zien. Deze dans is gemaakt door Anne Teresa De Keersmaeker. Zij komt uit België en heeft haar dansopleiding in New York gevolgd. Ze maakt moderne dans. Als ze terug is in België richt ze haar eigen dansgezelschap op met als naam “Rosas”. Ze start ook haar eigen opleiding, vooral voor jonge mensen. Ze gebruikt vaak minimalistische muziek waarop ze postmoderne dans maakt. De bewegingen zijn vaak dagelijkse gebaren, dus geen ingewikkelde passen of sprongen.

In “Rosas danst Rosas” zie je alleen vrouwen. Zij dansen op een stoel. Er zijn heel veel herhalingen, zowel in de muziek als in de dans. Het wordt uitgevoerd in een leegstaande school in Mechelen.

Bekijk (nogmaals) de video Rosas danst Rosas en beantwoord de vragen:
Waar denk je aan (associaties) als je naar deze film kijkt – wat is het verhaal? Wat wil ze zeggen met deze dans?
Deze dans is een film geworden. Een film met een verhaal zonder woorden. De film is niet gemaakt met 1 camera uit 1 hoek. De filmmaker heeft juist vanuit allerlei standpunten gefilmd, ingezoomd en meebewogen met de dans. Doordat je ook gezichten van dichtbij ziet, zie je de expressie van de danseressen. Kijk nog eens een klein stukje van de film terug. Gebruikt de cameraman ook het ritme van de muziek? Leg uit.
Deze dans wordt gedanst op minimalistische muziek. Dat is muziek die bestaat uit korte motiefjes die worden herhaald en met steeds kleine veranderingen. Hier hoor je een stevige beat die, zoals het lijkt “bezit neemt van de lichamen”. Leg dit uit.
In de muziek met dans wordt gebruik gemaakt van body sounds. Noem drie bodysounds.
De architectuur van het gebouw waar de film is opgenomen past bij de dans en de muziek. Leg dit uit.

Stap 2: Zelf een choreografie maken (samen)

Lees de opdracht en de voorwaarden. De voorwaarden staan hieronder. Bedenk wanneer je wat gaat doen en maak een planning voor de komende lessen. Werk je samen, maak dan een taakverdeling.
Bekijk hier eerst hoe Beyonce bewegingen uit Rosas danst Rosas integreert in haar videoclips. Bekijk daarna dit filmpje en bestudeer de 6 bewegingen die hier worden uitgelegd. Kies hieruit minimaal 3 bewegingen die jullie ook in jullie dans willen integreren.
Bedenk samen welke eigen bewegingen jullie willen uitvoeren.
Zoek muziek bij de dans.
Neem de dans op op een passende locatie.
Upload de video naar opdrachten en/of zet daar een link naar YouTube.

Voorwaarden

De dans moet minstens 3 bewegingen uit Rosas danst Rosas bevatten.
De dans moet eigen bedachte bewegingen bevatten.
Je voert de dans samen uit en je maakt hier een opname van.
De film duurt minimaal 2 en maximaal 4 minuten.
Er zit passende muziek onder de dans.
Er worden bodysounds gebruikt in de dans.
Het is gefilmd op een passende locatie.
Als de opdracht klaar is maak je de vragen “verbinden” om te reflecteren.

Opdracht B: Dans in eigen stijl

Elke danssoort gaat uit van dezelfde basis, nl de drie danselementen Ruimte, Tijd en Kracht. De theatrale middelen zoals muziek, kleding, decor, thema, grime en belichting maken dat de dansen compleet anders worden. In deze opdracht ga je een eigen dans maken in een stijl die je aanspreekt.

Stap 1: vooronderzoek (individueel)

Kies een dansstijl die je aanspreekt en zoek een fragment waar deze stijl te zien is. Beantwoord de volgende vragen:
1. Schrijf de kenmerken van deze stijl op.
2. Beschrijf vanuit de 3 danselementen wat je ziet in deze dans.
3. Beschrijf de theatrale middelen (muziek, kleding, decor, thema, grime en belichting) in het door jou gekozen fragment.
4. Schrijf alles op wat je nog verder opvalt, denk aan locatie, speciale bewegingen, special effects etc)

Stap 2: Zelf een dans maken (samen)

Lees de opdracht en de voorwaarden. De voorwaarden staan hieronder. Bedenk wanneer je wat gaat doen en maak een planning voor de komende lessen. Werk je samen, maak dan een taakverdeling.
Je begint met brainstormen, wat willen jullie vertellen met de dans? Welke theatrale middelen kun je daarvoor gebruiken? Wil je een bepaalde kleding dragen, heb je attributen nodig? Waar gaan jullie de dans uitvoeren? Hoe kun je kenmerken uit de stijl toepassen in jullie dans?
Begin nu met het ontwerpen van de dans op de muziek die jullie hierbij uitkiezen. Maak een begin, midden en einde van de dans. Houd rekening met de drie danselementen, dus bedenk ook hoe de bewegingen precies moeten worden uitgevoerd (hoog, laag, slap, krachtig, langzaam, snel etc.).
Studeer alles goed in.
Neem de dans op op een passende locatie.
Upload de video naar opdrachten of zet daar een link naar YouTube.

Voorwaarden

De dans is gebaseerd op de stijl die je hebt uitgekozen.
De dans moet ook eigen bedachte bewegingen bevatten.
De drie danselementen en theatrale middelen zijn duidelijk aanwezig in de dans.
Je voert de dans samen uit en je maakt hier een opname van.
De film duurt minimaal 2 en maximaal 4 minuten.
Er zit passende muziek onder de dans.
Het is gefilmd op een passende locatie.
Als de opdracht klaar is maak je de vragen “verbinden” om te reflecteren.