Muziek

Leerdoelen

Je kent de genres en kenmerken van de discipline muziek.
Je weet welke instrumenten ‘klassiek’ zijn en welke in de popmuziek gebruikt worden.
Je kunt de kenmerken van muziek toepassen in de verdiepende keuzeopdracht.

Muziek klinkt bijna overal. Je hoort muziek bij televisieprogramma’s, films en computerspellen. Meestal heb je je eigen muziekinstrument bij je: je mobiele telefoon. Hierin is kant en klare muziek opgeslagen. Overal waar mensen zijn, in alle culturen wordt er muziek gemaakt en uitgevoerd, en wordt er naar muziek geluisterd.

Muziek is een taal die we allemaal kunnen verstaan en kunnen gebruiken. Een taal van klanken in plaats van woorden en letters. Klanken met korte, lange, snelle, langzame, hoge, lage, doffe of schelle tonen Muziek heeft veel soorten functies: om op te dansen, om naar te luisteren, om op te marcheren of om bijvoorbeeld een beeld te versterken. Bekijk deze video. Muziek is dus overal om ons heen. We luisteren, zingen mee of spelen zelf een instrument. Dat gebeurt al sinds de oertijd. Maar waarom is muziek maken eigenlijk goed? Dat zie je in deze video. Er zijn veel stromingen en stijlen. Daar ga je in de komende periode iets over leren.

Verkennen

Doen 1

Wat is de eerste muziek die jij de kunt herinneren?
Schrijf de titel van één van jouw favoriete muzieknummers op.
Zet 5 steekwoorden neer die dit nummer beschrijven.
Laat nu een klasgenoot jouw nummer horen en laat diegene zijn/haar 5 steekwoorden over jouw nummer noteren.
Vergelijk de woorden met elkaar.
Welk muziekinstrument speel je of heb je gespeeld? Schrijf ook op wat je daarvan vond.
Als je nu een instrument mocht kiezen om te bespelen welke zou dat dan zijn?
Wat is de muziekstijl van je ouders/verzorgers?

Genres en kenmerken muziek

5 genres

Klassieke muziek: De westerse klassieke muziek ontstaat in de middeleeuwen. Door de uitvinding van het notenschrift verspreidt de muziek zich makkelijk. Rond 1600 ontstaat de barokmuziek met veel versieringen en de belangrijke componist Johann Sebastian Bach is vast bekend. Aan het einde van de achttiende eeuw wordt Wenen de muzikale hoofdstad van Europa. Beroemde componisten zijn Ludwig van Beethoven en Wolfgang Amadeus Mozart. Deze tijd heet de “Weense klassieken” Hier komt de naam “klassieke muziek” vandaan.
Jazz: Rond 1900 ontstaat in New Orleans de jazzmuziek uit een mix van culturen. Jazzbands bestaan vaak uit blazers, piano, contrabas en drums. In veel jazzmuziek worden solo’s gespeeld over een akkoordenschema. Improvisatie is een belangrijk kenmerk van de jazz.
Rock: Rock ontstaat in de jaren vijftig in het zuiden van de VS. Je hoort dan: zang, gitaar, basgitaar en drums. De rock-‘n-roll ontstaat. Elvis Presley werd geliefd bij miljoenen. De muziek verspreidt zich als The Beatles, Queen en The Rolling Stones en ACDC de rock overnemen in een ander jasje. De hardrock en metal ontstaat.
Urban: Urban is een verzamelnaam voor soul, R&B en hiphop. Urbanmuziek ontstaat in de Amerikaanse steden. Soul is vanaf 1965 belangrijke zwarte dansmuziek. Hieruit komt de R&B. En dan ontstaat in 1976 in New York op straat, de hiphop. Rappers rappen hun onvrede over hun leven.
Dance: Electronic Dance Music (EDM), kortweg Dance, is een verzamelnaam voor elektronische dansmuziek zoals house, techno, trance. House is een strakke 4/4 maat met een zware Bass. Nog steeds zijn er grote Dance Events waar DJ’s hun dancenummers mixen.

6 kenmerken

Ritme – is de afwisseling van korte en lange noten. Dan ontstaat er een patroon. Een muziekstuk is meestal niet opgebouwd uit alleen maar ritme.
Tempo – is de snelheid waarmee muziek wordt gespeeld. Een hoog tempo zorgt voor energie of spanning, een laag tempo geeft rust. Het wordt gemeten in beats per minute (bpm). Je secondewijzer telt 60 bpm. Veel rustige songs hebben dit tempo. Maar dancemuziek is wel 120 bpm.
Toon. Dit gaat over de hoogte van een klank. Door afwisseling van hoge en lage tonen ontstaat een melodie. Die kan beweeglijk zijn of eentonig. Er kunnen meer melodieën door elkaar heen klinken. Goede popmuziek heeft een pakkende melodie.
Dynamiek – dat is de afwisseling van harde en zachte klanken. Zo krijg je contrast. Contrast kun je in de muziek maken door: veel instrumenten – weinig instrumenten. Hard-zacht. Langzaam-snel. Hoog-laag.
Klankkleur – elk instrument heeft een eigen sound. Dat heet de kleur van de klank. Verschillende instrumenten samen geeft weer een eigen klankkleur. Alleen strijkers (violen met cello’s) geeft een hele andere kleur als dat er trompetten meespelen. Of een nummer met alleen piano klinkt anders als dat er een hele band meespeelt. De klankkleur geeft ook sfeer of gevoel weer. Muziek kan warm of kil zijn, verdrietig of vrolijk.
Vorm – gaat over de structuur, de basis van de compositie. In de klassieke muziek heb je bijvoorbeeld de sonate of fuga als vorm. Jazzmuziek heeft akkoordenschema’s als basis. En popsongs gebruiken meestal coupletten en refrein als vaste vorm.

Doen 2

Mozart is een van de bekendste componisten uit de geschiedenis. Waar zou je dit muziekstuk van Mozart tegen kunnen komen? Zou je dit zelf ook opzetten?
In Jazz wordt vaak geïmproviseerd. Wat is improviseren?
Dit nummer staat al jaren op nummer 1. Vind je dit terecht? Leg uit.
Urban is een genre dat vooral uitgevoerd wordt door bepaalde bevolkingsgroepen. Hoe komt dat denk je?
In 2013 breekt Martin Garrix door met een instrumentale dancetrack. Vind jij een DJ een echte muzikant of niet? Leg uit.
De onderstaande vragen gaan over de kenmerken van muziek (ritme, tempo, toon, dynamiek(contrast), klankkleur, vorm). Zet de meest opvallende muzikale kenmerken bij de volgende fragmenten, het kan meerdere keren voorkomen:

Verbreden

Dimensie: individueel en coöperatief

Bij verbreden luisteren we naar muziek vanuit de dimensie individueel (alleen) en coöperatief (samen).

Muziek kun je alleen, solo spelen, maar ook samen. Om samen te spelen moet je goed op elkaar ingespeeld zijn. Bij een groot orkest heb je meestal een dirigent, zeker als er ook nog een koor meedoet. In een orkest spelen de zgn. klassieke instrumenten:

Strijkers: viool, altviool, cello, basviool
Houtblazers: dwarsfluit, hobo, fagot, saxofoon
Koperblazers: trompet, trombone, hoorn, tuba
Slagwerk: o.a. pauken, xylofoon, grote trom, gong

Pas toen de elektriciteit werd uitgevonden kreeg je andere instrumenten en dus ook andere muziek, bijv. de popmuziek. Popinstrumenten zijn: Elektrisch gitaar, basgitaar, drumstel, (elektr.) piano, keyboard, synthesizer

Doen 3

Een orkest werkt soms samen met een rockband. Dat gebeurt bij dit nummer van Within Temptation. Beschrijf welke klassieke instrumenten je hoort en welke popinstrumenten. Wat vind je van de samenwerking tussen klassiek en rock?
Een heel bijzondere samenwerking is die van het Kyteman Orchestra. Kyteman (artiestennaam van Colin Benders) speelt daarin zelf trompet en tegelijk dirigeert hij zijn orkest en koor. Hij mixt allerlei stijlen van hiphop tot jazz. Hij stond op Pinkpop en Lowlands. Sinds een paar jaar heeft hij zijn eigen Kytopia waar hij met anderen muziek maakt. In 2009 had hij een enorme hit met “sorry”. Is dit pop of klassiek? Leg uit.

Verdiepen

In de keuzeopdracht doe je zelf een verdiepend onderzoek over één van de twee behandelde disciplines. Voor je een keuze maakt lees je de opdrachten goed door. Dan kies je de opdracht die je wilt gaan doen.

Een ding is altijd verplicht: het doen van een vooronderzoek. Dus voordat je aan de praktische opdracht begint ga je onderzoeken wat de discipline precies inhoudt, wat anderen ervan weten etc. Dit (voor)onderzoek maak je vóór je aan het praktische deel begint en lever je ook in.

Becijfering: Het cijfer dat je krijgt voor de verdiepende opdrachten telt mee als SE. Gebruik in je beschrijvingen of argumenten de kenmerken die je geleerd hebt bij de discipline.

Opdracht A: Muziek bij een filmtrailer

Muziek kan een beeld versterken. Muziek geeft een bepaalde sfeer. Na het vooronderzoek ga je zelf aan de slag om muziek te maken bij beeld.

Stap 1: vooronderzoek (individueel)

Bekijk deze filmtrailer. Voordat je de trailer bekijkt, zorg je dat het geluid uit staat. Bekijk de trailer helemaal. Hoe komen de beelden op je over? Bekijk hierna de trailer nog eens, maar nu met geluid. Wat doet het geluid met de beleving van de trailer?
Zoek nu zelf drie trailers op van films en volg dezelfde stappen als bij vraag 1. Zet ook in je verslag welke trailers je gebruikt hebt.
Onderzoek wat ‘samples’ zijn en hoe deze binnen de muziek gebruikt worden. Leg ook de link naar geluiden die je in de trailers uit vraag 2 hebt gehoord.
Bekijk deze video over voice-overs. Welke 9 tips voor het opnemen van een goede voice-over komen naar voren in de video?
Een song of compositie is opgebouwd uit verschillende lagen. In een band speelt de bassist de bas en de drummer het ritme. De zanger(es) zingt een melodie en op de gitaar klinken bijvoorbeeld de akkoorden, ook wel harmonie genoemd. Beluister de volgende drie nummers en schrijf op welke muzikale laag begint én door welk instrument deze gespeeld wordt. (Let op, er zit een instinker bij 😉)

Stap 2: Muziek bij de filmtrailer (individueel)

Lees de opdracht en de voorwaarden. De voorwaarden staan hieronder. Zoek een fake movietrailer, een trailer van een film die niet bestaat. Gebruik eventueel dit als inspiratie. Download de trailer zodat je deze kunt inladen in je film edit programma.
Maak een lijstje met de keerpunten in de trailer. Je kan eventueel de muziek gebruiken die er al onder staat als hulp. Een trailer heeft minstens 5 keerpunten. Schrijf ook per keerpunt op wat er voor sfeer moet komen, welke geluidseffecten, voice-overs en samples er moeten komen en met welke instrumenten je wil gaan werken
Neem de verschillende onderdelen op. Dit kan met Garageband op de iPad of met je voicerecorder op je telefoon.
De verschillende opnames kan je bewerken in het film edit programma waar je mee werkt. (Soms moet je even uitzoeken hoe dat werkt. Er staan genoeg tutorials op YouTube. Samples kun je hier downloaden.
Monteer alles in het programma tot een passend, kloppend en strak geheel. Exporteer de video, inclusief nieuwe muziek, en lever je project met je document met keerpunten in bij je docent.

Voorwaarden

De muziek is ten minste 3/4 eigen werk, en is aangevuld met samples, voiceovers en soundeffecten.
De muziek volgt de keerpunten van de trailer.
Er is tenminste gebruik gemaakt van de drie ritmische lagen:
- Harmonie: bv. Piano, gitaar, ukelele, synthesizer, strijkorkest
- Ritme: bv. Drums, percussie, schudeitjes, shakers, djembé, elektronische beats
- Melodie: bv. Viool, synth leads, trompet, piano (1 noot tegelijk), elektrisch gitaar.
Er wordt gebruik gemaakt van dynamiek: hard – zacht
De muziek is passend onder de filmtrailer gemonteerd
Als de opdracht klaar is maak je de vragen “verbinden” om te reflecteren.

Klik hier voor de Rubric.

Opdracht B: Epic Rap Battle

In deze opdracht maak je een rap waarin twee personages het tegen elkaar opnemen.

Stap 1: vooronderzoek (individueel)

Je hebt ze misschien wel eens bekeken op YouTube: Epic Rap Battles. Bekijk de onderstaande battles en beantwoord de vragen en lever je vooronderzoek in:

Noem bij iedere naam drie feiten over deze personen die in de battle worden genoemd: Justin Bieber, Beethoven, Skrillex, Mozart, Elvis, Michael Jackson.
Wat valt je op aan de muziek die gebruikt wordt in deze battles?
Zoek van iedere persoon ook nog het volgende op: Geboortejaar, Land van herkomst, Genre muziek, Bekendste werk(en)

Stap 2: maak je eigen rap-battle (alleen of in tweetallen)

Lees de opdracht en de voorwaarden. De voorwaarden staan hieronder. De voorwaarden staan onder de foto. Bedenk wanneer je wat gaat doen en maak een planning voor de komende lessen.
Zoek twee tegengestelde artiesten op, één van vroeger en één uit deze tijd. Zoek daarbij direct alle gegevens van deze persoon. Denk aan: afkomst, karakter, achtergrond, hun geloof, waar ze voor staan, wat voor muziek ze maken, hun voorbeeld/idool, waar ze van houden, jargon, etc. Schrijf de punten op waar je wat mee zou kunnen.
Schrijf een rap tekst waarbij elk couplet vanuit een van de artiesten geschreven is. Zorg dat de tekst rijmt en dat in de tekst de andere artiest wordt “gedist” of “geroast”.
Zoek naar een goede standaard beat om op te rappen. Dit kan een bestaande zijn van YouTube (let op: zonder zang/tekst) of je maakt zelf een beat in garageband. EXTRA: verwerk kleine fragmenten muziek van de artiesten in de beat. Zorg dan dat het muzikaal past bij elkaar.
Oefen de rap! Pas waar nodig nog een en ander aan om het lekkerder te laten lopen.
Neem de rap op met een clip. Zorg voor passende aankleding en locatie.
Upload de clip bij opdrachten of zet daar een link naar YouTube

Voorwaarden

De battle gaat tussen twee bekende personages uit de muziek. Een komt uit het verleden, een uit deze tijd.
De informatie van de personages is kloppend en getrouw.
De tekst van de rap rijmt en past goed op de muziek.
De rap is verstaanbaar en duidelijk uitgevoerd, strak op de muziek.
Er zitten hints van de muziek van de artiesten verwerkt in de track.
De rapbattle duurt minimaal 1 minuut.
Als de opdracht klaar is maak je de vragen “verbinden” om te reflecteren.

Klik hier voor de Rubric.