Design

Leerdoelen

Je kent de genres en kenmerken van de discipline design.
Je weet het verschil tussen ambachtelijk en industrieel.
Je kunt de kenmerken toepassen in de verdiepende keuzeopdracht.

De term design is Engels voor ontwerp. Het woord verwijst naar het ontwerp van een product. Eigenlijk kan alles wat ooit door mensen is gemaakt als design aangemerkt worden. Design is altijd de toegepaste kunst waarbij de functie en de vorm even belangrijk zijn. De techniek speelt hier een belangrijke rol. Vroeger maak- ten ontwerpers al hun werk met de hand op een ambachtelijke wijze.

Sinds de uitvinding van machines kan design in grote oplagen worden geproduceerd. In Nederland ontwikkelen ontwerpers vanaf 1980 een eigen stijl Dutch Design. Deze stijl is internationaal bekend om zijn vernieuwende (innovatieve) en humoristische ontwerpen. Bekijk deze video over Dutch Design.

Verkennen

Doen 1

Je krijgt een A4 papier en een schaar. Je maakt binnen 7 minuten een 3D ontwerp van een stoel. Je mag papier vouwen, of schuren, knippen. Je mag geen lijm of plakband gebruiken. Je moet 90% van het papier gebruiken. Probeer je ontwerp functioneel (bruikbaar) en esthetisch (mooi) te maken.

Ter inspiratie gebruik je ontwerpen van stoelen gemaakt door de beroemde Nederlandse architect en designer Gerrit Rietveld (zie hieronder).
De ontwerpen worden besproken in twee categorieën: functioneel en originaliteit. Je kiest een categorie voor je eigen ontwerp. Beschrijf in één zin op een papier waarom je voor deze categorie kiest.
Je beschrijft kort op het papier van welk materiaal jouw stoel geproduceerd zou moeten worden en of je ont- werp geschikt is voor de massaproductie (industrieel) of moet het handmatig gemaakt worden (ambachtelijk). Het papier leg je naast je 3D ontwerp.

Genres en kenmerken Design

5 genres

Jugendstil: Eind de 19e eeuw ontstaat de Jugendstil. In deze periode is de industrialisatie in volle gang, maar de Jugendstil ontwerpers zijn opzoek naar de natuur. Natuurlijke, golvende lijnen en vormen zijn belangrijk, evenals het gevoel voor detail en vakmanschap. Door de keuze van materialen en het handwerk zijn de objecten kostbaar.
Bauhaus: 1919 werd een school geopend het Bauhaus. Hier kregen studenten les in design, dat gebaseerd was op de geometrische abstracte kunst. Deze opleiding wilde design bereikbaar maken voor een groot publiek en daarom richten ze zich voornamelijk op industriële productie.
Postmodernisme: Rond 1980 ontstaat het postmodernisme. Ontwerpers spelen in op de consumptie cultuur (veel kopen en veel produceren). Postmodernisme is uitbundig en speels in vormen en heeft vaak decoratieve elementen (versieringen). De voorwerpen zijn vaak humoristisch zoals de fluitketel van Michael Graves.
Duurzaam design: Sinds 1987 is duurzaamheid voor designers belangrijk. Ontwerpers zijn milieubewust en gebruiken zij producten die energiezuinig, lokaal geproduceerd of recyclebaar zijn. Ze experimenteren met ecologische materialen zoals wol en leer, en zoeken naar duurzame alternatieven. Door het hergebruik wordt de afvalindustrie ontlast.
Grafisch design: Als grafisch ontwerper geef je vorm aan communicatie door middel van beeld en tekst (typografie). Dat kan digitaal of gedrukt zijn. De meest populaire vorm van grafisch design is een logo, die een beeldmerk van een organisatie of een bedrijf is en ingezet wordt voor de herkenbaarheid. Het logo combineert een vereenvoudigde vorm (een plaatje) met tekst. Grafisch design gaat om het vormgeven van reclames, websites, boeken enz.

5 kenmerken

Vorm: Vorm is bepalend voor hoe een ontwerp eruitziet. Een ontwerp kan geometrische en organische (afgeleid van de natuur) hebben. Tegenwoordig combineren ontwerpers historische vormen met de vormen uit deze tijd, bv Marcel Wanders, de Nederlandse ontwerper, gebruikt de schemerlampjes die we tegenkomen in het paleis in Versailles voor een volledig nieuw ontwerp.
Functie: In een geslaagd design ontwerp is de functie, dus hoe het product werk en gebruikt wordt even belangrijk als hoe het ontwerp er uit ziet (esthetisch). Een aantrekkelijke vormgeving maakt design bovendien onderscheidend. In de fietsen van Van Hulssteijn worden functionaliteit en esthetiek gecombineerd. De fietsen werken goed als een vervoermiddel en ze zien er mooi en origineel uit.
Materiaal: Het gebruikte materiaal bepaalt hoe het voorwerp er uitziet. Een ontwerper kiest voor een bepaald materiaal vanwege de stevigheid of reproduceerbaarheid, bv door dure of goedkope materialen te gebruiken, zware of lichte. Soms verrast een product doordat het nog nooit eerder in het gekozen materiaal is uitgevoerd, zoals de postzakjas van Maxima door Jan Taminiau, gemaakt van oude postzakken.
Techniek: Design kan ambachtelijk of industrieel gemaakt worden. Met een traditionele techniek zoals het weven, of een innovatieve techniek zoals het 3d printen. Innovatieve technieken maken nieuw design mogelijk. Veel ontwerpers experimenteren met nieuwe materialen en technologieën, zoals de 3D Various van Bernadac. Met een soort plastic wordt een viool geprint en vervolgens met de hand afgewerkt. Omdat de viool elektrisch is heeft hij geen klankkast nodig en daardoor de vorm wijkt af van de traditionele viool.
Visie: Voor veel ontwerpers vormt de visie op de maatschappij een grote drijfveer, bv de Bauhaus ontwerpers wilden kunst toegankelijk maken voor een groot publiek of de hedendaagse designers willen mensen bewust maken van grote milieuproblemen. Dave Hakkens ontwierp een heel lab om oud plastic te hergebruiken voor nieuwe design voorwerpen.

Doen 2

Lees de genres van hierboven en zet ze bij de juiste afbeelding hieronder. Zet ook een kenmerk erbij dat jij het meest opvallend vindt (denk aan aparte vorm, duidelijke functie, materiaalkeuze, speciale techniek, vanuit een speciale visie).

Stroming 1

Stroming 2

Stroming 3

Stroming 4

Stroming 5

Verbreden

Dimensie: ambachtelijk en industrieel

Industriële vormgeving, ook wel industrieel (product) ontwerp, productdesign of (industrial) design genoemd, is het ontwerpen van producten die industrieel in massa- of serieproductie worden vervaardigd. Enkele voorbeelden van dergelijke producten zijn de stofzuiger, het koffiezetapparaat, maar ook de rollator, laptoptassen en bureaustoelen.
Men noemt een product ambachtelijk of artisanaal als het op de originele of traditionele manier gemaakt wordt. Bij ambachtelijke producten is elk exemplaar uniek doordat de ambachtsman individuele aandacht schenkt aan het materiaal. Ambachtelijke producten zijn veel duurder dan industriële producten omdat er niet of nauwelijks schaalvoordeel kan worden behaald.

Doen 3

Design is heel breed, eigenlijk kun je zeggen dat ieder (gebruiks)voorwerp waar een ontwerp aan ten grondslag ligt design is.

Schrijf 10 (gebruiks)voorwerpen op waarvan jij denkt dat dat design is.
Bekijk nu dit filmpje en beantwoord de volgende vragen:
1. Welke design ontwerpen kun je niet (echt) vasthouden?
2. Welke design die in dit filmpje besproken worden heb jij zelf ook?
3. Over welke voorwerpen was je verbaasd dat die ook tot design gerekend worden?
4. Zijn de ontwerpen die in de top tien staan industrieel of ambachtelijk of nog op een andere manier gemaakt denk je?
5. Wie is de topdesigner in de lijst van 2020?

Verdiepen

In de keuzeopdracht doe je zelf een verdiepend onderzoek over één van de twee behandelde disciplines. Voor je een keuze maakt lees je de opdrachten goed door. Dan kies je de opdracht die je wilt gaan doen.

Een ding is altijd verplicht: het doen van een vooronderzoek. Dus voordat je aan de praktische opdracht begint ga je onderzoeken wat de discipline precies inhoudt, wat anderen ervan weten etc. Dit (voor)onderzoek maak je vóór je aan het praktische deel begint en lever je ook in.

Becijfering: Het cijfer dat je krijgt voor de verdiepende opdrachten telt mee als SE. Gebruik in je beschrijvingen of argumenten de kenmerken die je geleerd hebt bij de discipline.

Opdracht A: Ontwerp meubilair voor een ecologisch restaurant

Je gaat een stoel, tafel en bestek ontwerpen geïnspireerd op de natuur.

Stap 1: vooronderzoek (individueel)

Bekijk deze aflevering van het Klokhuis.
1. Dirk van der Kooij maakt stoelen van bijzonder materiaal. Welk?
2. Wanneer wordt de stoel van iedereen?
3. Van wie is de meest verkochte houten stoel?
4. Benoem de eigenschappen van een goede stoel.
Ga naar de website over biomimicry.
1. Wat is biomimicry?
2. Verzamel 10-15 afbeeldingen van ontwerpen die geïnspireerd zijn door de natuur (geen mensen).

Stap 2: Ontwerp een stoel, tafel en bestek (individueel)

Lees de opdracht en de voorwaarden. De voorwaarden staan hieronder. Bedenk wanneer je wat gaat doen en maak een planning voor de komende lessen.
Bekijk de afbeeldingen die je hebt verzameld. Welke elementen uit deze foto’ s wil je in jouw ontwerp gebruiken? Is dit een vorm, een celstructuur, of een combinatie van meerdere eigenschappen. Je kiest het meest interessant idee, dat ga je nu uitwerken. Begin met een serie schetsen op een A5 formaat van de stoel, tafel en bestek. Je maakt totaal zes ontwerpschetsen vanuit verschillende hoeken:
- de tafel (totaal 2 schetsen: een schets van boven en zijkant)
- de stoel ((totaal 3 schetsen: een schets van boven, zijkant, achterkant)
- bestek (totaal 1 schets een schets van boven)
Je kleurt de schetsen in en maakt hier foto’s van.
De stoel werk je uit in 3D van gekleurd of wit papier, geheel gelijk aan je schets. Denk aan de kleur, vorm en details!
Fotografeer je 3D-model stoel en plaats de stoel in een achtergrond van een restaurant. Gebruik hiervoor Moldiv of de studio in 123.
Beschrijf (max. 100 woorden) met welke materialen en eventueel technieken jouw product uitgevoerd zouden kunnen zijn. Gebruik in de beschrijving de dimensies: ambachtelijk en industrieel.
Lever de foto’s en de beschrijving in bij opdrachten.

Voorwaarden

De ontwerpen moeten functioneel zijn.
Je maakt eerst schetsen, die je inkleurt.
Tijdens het maken moet je minimaal 5 foto's maken van het maakproces.
Het model van de stoel is max. 12X12X12cm. Denk aan de verhoudingen.
Als de opdracht klaar is maak je de vragen “verbinden” om te reflecteren.

Klik hier voor de rubric.

Opdracht B: Ontwerp een auto voor 2088

In deze opdracht onderzoek je wat er bij het ontwerpen van auto’s komt kijken en ga je zelf een auto voor de toekomst ‘ontwerpen’ met een digitaal programma.

Stap 1: vooronderzoek (individueel)

Beantwoord de volgende vragen:
1. Hoe denk jij dat het proces van ontwerpen gaat? Beschrijf dit.
2. Welke auto’s vind jij mooi ontworpen? Wat vind je er mooi aan?
3. Wat zou je te weten willen komen in deze opdracht?
4. Waarom spreekt dit onderwerp jou aan?
Bekijk nu de aflevering van het klokhuis over hoe een auto ontworpen wordt. Beschrijf in ongeveer 150 woorden wat jij geleerd hebt van deze uitzending, wat was nieuw voor je, wat vond je opvallend.

Stap 2: ontwerp een auto (individueel)

Zoek op het Internet 20 verschillende automodellen die je aanspreken en zet ze in een Word-document.
Je maakt daarna met deze 20 automodellen vier collages (zie voorwaarde 2) van een auto van de toekomst op de iPad of laptop. Gebruik hiervoor de app: Moldiv, of PicCollage. Voor de definitieve afwerking van de collage kun je de app Photoshop Express gebruiken. Je zorgt dat alle onderdelen zich naadloos aansluiten.
Maak een reclamebillboard voor jouw auto-ontwerp met een pakkende slogan. Plaats je auto van de toekomst tegen de achtergrond voor het huis waar je woont. Gebruik hiervoor weer een collage app. De auto en de door jou verzonnen naam voor het automodel moeten zichtbaar zijn in het billboard.
Lever het Word-document, de collages en het billboard in bij opdrachten.

Voorwaarden

In jouw ontwerp moet een nieuwe functie van de auto zitten, bedenk wat in 2088 belangrijk zal zijn. Wees creatief!
Je maakt in totaal 4 collages, waarop elke kant van je auto zichtbaar is! Dus voorkant, zijkant, bovenkant en de achterkant.
Je maakt een reclamebillboard met pakkende slogan.
Als de opdracht klaar is maak je de vragen “verbinden” om te reflecteren.

Klik hier voor de rubric.

modern-sports-car-speeds-through-dark-curve-generative-ai.jpg